Samuel Presbiter, Collecta
MS. Bodl. 860
Bodleian Libraries, University of Oxford
Description
From Medieval manuscripts in Oxford libraries
This is an extract only. For more information, see the catalogue record in Medieval manuscripts in Oxford libraries.
Medieval manuscripts in Oxford libraries contains descriptions of all known Western medieval manuscripts held in the Bodleian Libraries, and of medieval manuscripts in selected Oxford colleges. Learn more.
Title
Samuel Presbiter, Collecta
Shelfmark
MS. Bodl. 860
Place of origin
English, probably made at Bury St Edmunds Abbey
Date
first quarter of the 13th century
Language
Latin
Contents
(fol. i) Table of contents in the hand of Henry Kirkestede
MS. Bodl. 860, fols. 1–8
1. (fols. 1r–8v) Versification of Psalm 1, with marginal glosses
MS. Bodl. 860, fols. 9–93
2. (fols. 9r–93v) Collecta ex auditis super psalmos in scola magistri Willelmi de Monte
(fols. 9ra–53ra) Incipit: ||(fol. 9ra) Non sic impii. Dicendo bis non sic. duo superius attributo beato
(fols. 53ra–53vb) blank, with three leaves cut out at the end of quire 7
(fols. 54ra–93vb) Incipit: (fol. 54ra) Miserere mei deus. Titulus. Infinem pro populo quia sanctis longe factus est dauid intituli in scriptione cum tenuerunt eum allophili in geth. Ps. 55:1 Sensus tituli talis est psalmus iste dirigens nos in infinem
MS. Bodl. 860, fols. 94–208
3. (fols. 94r–107v) Collecta ex diuersis auditis in scola magistri Willelmi de Monte
Rubric: (fol. 94r) In his primis ostenditur quod liberum arbitrium cooperatur gratie.
Incipit: Duo necessaria sunt ad hoc ut aliquid uideatur usu corporeo.
Rubric: Hic notantur sex quorum obseruatio necessaria est. sacerdoti.
Rubric: De spirituali oblatione. secundum oblationem sacrificij abrahe.
Rubric: (fol. 95r) Hic monetur vt qui vult fieri rector populi prius precellat in sapientia et bonis mo⟨ri⟩bus
Rubric: Hic notantur duo que necessaria sunt ad delendum et cauendum peccata.
Rubric: Hic monetur in domino gaudere.
Rubric: (fol. 95v) De iuramento.
Rubric: De humilitate.
Rubric: De mansuetudine.
Rubric: De lacrimis.
Rubric: De esurie spirituali.
Rubric: (fol. 96v) De misericordia.
Rubric: De mundicia.
Rubric: De pace.
Rubric: De pacientia.
Rubric: Hic habetur instructio sumpta ex hoc quod cristus in die sabbati surrexit legere et in his monemur aptari his que legimus in sacra scriptura ibi in quibus possumus.
Incipit: Cim. cisset Neruo distinguendo memorato.
Rubric: De articulis in quibus licet uiro non reddere debita sponse.
Rubric: (fol. 98r) De formis male iurandi.
Rubric: Hinc potest sumi exemplum fugiendi quandoque persecutionem.
Rubric: De diuisione corporis cristi super altare.
Rubric: Hic docetur discretio fugiendi in heremum. siue in aliquod claustrum.
Rubric: (fol. 98v) Hic notatur quod peccatum commissum aliud attrahit.
Rubric: Hic notantur quedam que predicatorem congruit obseruare.
Rubric: De scandalo uitando.
Rubric: (fol. 99r) Hic datur intelligi qualiter cristianus uero crismate debet inungi.
Rubric: Hic habetur qualiter hoc nomen panis in plerisque scripturis accipiatur.
Rubric: (fol. 99v) Hic datur intelligi qualiter hec nomina sinistra dextera solent accipi.
Rubric: De oratione.
Rubric: De ieiunio.
Rubric: De intentione.
Rubric: De significatione horum nominum Seraph. Cherub. Seraphin. Cherubin. Seraphim. Cherubim.
Rubric: (fol. 100v) In his monemur peccata can [sic for u]ere. et comissa cito relinquere quia mora in his maius attrahit periculum.
Rubric: Hic notatur quare deus differat liberare aliquos in afflictione laborantes.
Rubric: De colliriis oculorum cordis.
Rubric: De eruditione dei.
Rubric: (fol. 101v) Hic notatur quibus digne sumi possit sancta eucharistia.
Rubric: Ex his potest intelligi quid significet candela breuis in medio candelabrum in tribus noctibus ante pascha et quid per cereum erectum in sabbato pasche.
Rubric: Hic notantur quedam que sunt necessaria predicatori.
Rubric: (fol. 104r) De bono circuitu faciendo.
Rubric: (fol. 104v) In his notatur quod quatuor de causis deus differat dare conuersis ad se sanitatem.
Rubric: Hic notatur quod sex de causis pleraque solent taceri.
Rubric: De sollicitudine.
Rubric: De permissione et accusatione.
Rubric: In his habetur que portam uite latam et que artam efficiant.
Rubric: De timore.
Rubric: Hic notatur quandoque exceptionem faciat hic dictio nisi in quibusdam constructionibus.
Rubric: (fol. 106r) Ex ^his^ potest intelligi quibus de causis flagellet deus homines.
Rubric: In his ostenditur ad que ualeant opera misericordie facta ab eo qui peccato mortali constringitur.
Rubric: (fol. 106v) De cruce domini ferenda
Rubric: De septem uicijs capitalibus siue principalibus ex quibus alia uicia oriuntur.
Rubric: In his datur intelligi que contemplatiue uite et que actiue uite conueniant.
Rubric: (fol. 107r) De superbia cauenda.
Rubric: Hic notatur quod necessaria est coniunctio spei et timoris.
Rubric: (fol. 107v) De uoto.
4. (fols. 108r–206v) Collecta ad habendam memoriam
Rubric: (fol. 108r) In his monemur sectari humilitatem. et non dedignari proximos. licet sint miseri. sed eis subuenire aliqua cura que prosit eis.
Rubric: De uerbis su⟨m⟩ptis a sermone habito. in prima dominica .xl.
Rubric: De discretione spiritualis seminis seminandi
Rubric: In his potest intelligi quod deus uelit hominem corripi licet promiserit ei tutelam et saluationem ne uideatur sibi esse innoxius.
Rubric: In his notatur qualiter exerceatur pacientia
Rubric: Hic monetur pocius credere facta dei mirabilia⹎ quam scrutari
Rubric: In his not datur instructio ad sectandum humilitatem.
Rubric: Ex his potest accipi quod colentibus deum ex temptatione prouenit corona et quod eis post tribulationem. et correptionem dat exultationem.
Rubric: De discretione muneris offerendi. In his etiam notatur quod homo si uelit⹎ dominari possit menti illicitum concupiscenti.
Rubric: De edfficatia de vote orationis.
Rubric: Hic notatur quare ecclesia torcular dicatur.
Rubric: Ex his potest sumi exemplum confudendi quosdam malos vt alijs inde detur eruditio
Rubric: In his datur instructio vt doctor populi festus mediante ingressio in templum diligenter erudiat et non inanem gloriam querat.
Rubric: In his ad habendam spiritus mortali peccato consructis conuerti uolentibus datur instructio sumpta ex hoc quod cristus tres mortuos suscitauit.
Rubric: De fuga cristi a iudea in galileam. Vnde potest sumi exemplum quandoque fugiendum hostium persecutionem.
Rubric: In his datur admonitio ne queramus in hac uita glorificari. sed humiliemur donec tempus glorie adueniat. uel donec cristus glorificet.
Rubric: Ad deferendum sacerdotibus propter diuinum sacramentum licet boni non sint.
Rubric: Ad sciendum contra quorum questiones quandoque sit tacendum.
Rubric: In his datur exemplum ueniendi marie ad cristum habitis uirtutibus et bonis opibus per diuinam gratiam.
Rubric: Ex his intelligi quod bonorum operum impletio dat pocius dei cognitionem quam sermo bonus tantum auditus
Rubric: Ad discendum uerbum dei quia efficax est attrahere mentes hominum a bonam conuersationem.
Rubric: In his datur intelligi quod conuersus non sit redeundum ad negotia que uix aut nullatenus possunt exerceri sine peccatis.
Rubric: Ad habendum firmam constantiam querendo cristum sollicite. sicut maria magdalene. sollicite et constanter quesiuit et uidere meruit.
Rubric: In his datur intelligi quod ex subtili discussione uerbi diuini in bona meditatione. prouenit spiritu dulcedo et utilis delectatio.
Rubric: Hic datur instructio sepus repetere quod necesse est retinere.
Rubric: De castigatione carnis.
Rubric: In his datur intelligi quod cognitio scripturarum. necessaria est ad bene credendum et quod bene credere dat maiorem intellectum.
Rubric: Ad confirmandum fidem in quibusdam per opera dei mirabiliora.
Rubric: Ad sustinendum penas.
Rubric: Ad discretionem iudicij faciendi.
Rubric: In his notantur quedam que congruit predicatorem obseruare.
Rubric: Ad resistendum prauis vt liberentur innocentes.
Rubric: Ex his potest intelligi regnum celorum non esse. patendum nigris et non intrare nitentibus sed intrare querentibus in bono p⟨er⟩seuerantibus.
Rubric: In his notatur vtile esse in inscripturis attendere premia iustorum. et mala reproborum et uindictam. vt ex his habeatur instructio ad bonam conuersatio^nem^.
Rubric: De elemosina.
Rubric: De fletu.
Rubric: De moderamine boni ingenij.
Rubric: In his monetur humanum fauorem uitare qui mundum studet spernere.
Rubric: In his datur instructio ad vitandum prauori consortia et ad cautelam uitandi luxuriam.
Rubric: In his notatur pro quibus quandoque poni contingat. In possibile et que in priuatiuum⹎ tollere.
Rubric: De varia attributione.
Rubric: Ex his datur intelligi quod baptizatis habenda sint bona que significantur per columbam quibus spiritus sanctus assit eis. qui in spcie columbe⹎ descendit in cristum baptizatum.
Rubric: Ex his habetur que in anima et que in corpore offerenda sint deo.
Rubric: In his notatur quibus modis peccatum maius alio dicatur.
Rubric: Ex his potest intelligi quod triplex est necessitas.
Rubric: In his docetur que tria vtilia in confessione sint habenda. et que tria inutilia sint cauenda.
Rubric: In his ostenditur per que uerba predicatorum habeant effectum in auditoribus.
Rubric: In his datur instructio pro cristi nomine penas tolerare.
Rubric: De oratione.
Rubric: In his notari potest qualiter uie uel semite iusticie⹎ debeant dirigi et parari domino.
Rubric: Ex his intelligi potest quibus diebus bona vena sit pocius paranda et qualiter homo se gerere debeat in conuiuio et qui sint ducendi ad prandium ut a domino habeatur retributio et quod intellectus sit habendus super pauperes in his que sunt es necessaria.
Rubric: In his monetur fidelis quisque sapienter uigilare ut in eo quo temptatur inimicum possit ilidere pro ostenditur que opponi prosit ipsius insidijs. monetur quoque de bonis operibus non humanam laudem querere.
Rubric: In his datur instructio vt homo cum sit in actio et in ambiguo quod potius velit⹎ deo se commendet. vt illud fiat⹎ quod ipsi placeat.
Rubric: In his datur ad monitio in arbitrio domini petita ponere et non in fiducia siue dilectione tepescere⹎ quamuis non optineatur quod petitur. licet bonum reputetur.
Rubric: Hec sumpta sunt a uerbis esdre prophete. ex quibus instrui potest in quibusdam doctor populi et etiam ei dubditi.
Rubric: (fol. 127r) Quia titulus huius psalmi. scilicet Beati quorum. dicitur intellectus dauid⹎ congruit super hunc psalmum aliqua dicere ex quibus habeatur intellectus et instructio uitis. In his ostenditur quomodo peccatum remittatur. tegatur. non imputetur et quomodo spiritus sit absque dolo.
Incipit: Cuius iniqua remittuntur. peccata teguntur.
Ps 31:3–6
Incipit: Inueterasse sibi dicit dauid ossa tacendo.
Rubric: De bono silentio.
Rubric: De malo silentio
Rubric: In his notatur quod non sit bonum assidue clamare vt tollatur tribulatio. et ostenditur que bona proueniant ex tribulatione habita cum caritate.
Incipit: Quod conuersus in erumpna fuerit. dauid inquit.
Rubric: In his monetur quod in tribulatione temporali⹎ a malis sit habenda conuersio ne durius accidat in futuro.
Rubric: De confessione.
Incipit: Quando dauid dixit quod fecerat omnipotenti
Rubric: De mala excusation⟨e⟩ peccati.
Rubric: De quadam manifestatione peccati que uidetur mala excusatio cum non sit pernitiosa.
Rubric: In his ostenditur quod solus deus peccata remittit et quod preces non habet receptas nisi sint directe ad illum et quod nemo in hac uita sit sine di^e^le^i^cto.
Rubric: De originali peccato.
Rubric: Ex his habetur probatio ad ostendum quod nemo sit sine peccato et sumitur ex hoc quod cristus pedes discipulorum lauit. et eos dixit inter se debere lauare pedes.
Rubric: De munditionibus delictorum.
Rubric: Item ostenditur neminem esse sine delicto ex hod quod cristus discipulos docuit orare patrem dimittere eis sua debita⹎ sicut ipsi alijs dimitterent.
Rubric: Item ad premissum probatio. sumpta ex hoc quod quilibet sacerdos in introitu misse⹎ confitetur se peccasse.
Rubric: Item ex uerbis sancti Iohannis evvangeliste ostenditur quod nemo sit sine peccato.
Rubric: Item ostenditur ex uerbis sancti iacobi neminem esse sine peccato.
Rubric: Item ex uerbis sancti pauli colligi potest quod nemo sit inmunis a delicto.
Rubric: In his habetur alia expositio alius(?) quod dicitur Pro hac orabit ad te omnis sanctus. et in his ostenditur quod uiri iusti in hac uita precipue et pre alijs in mundo conuersantibus orent pro peccatis populi.
Rubric: (fol. 143r) In his ostenditur quod etiam sancti ab hoc mundo translati orent precipue pro delictes ecclesie.
Rubric: In his ostenditur quod tempus sit oportunum precibus.
Incipit: Annorum medio memores quod ab huic sit eundum⹎
Rubric: Item ostenditur quod tempus congruat precibus.
Rubric: Item in his datur intelligi quod tempus sit aptum precibus.
Rubric: Ad discretionem orandi
Rubric: Item ad discretionem orandi.
Rubric: Item ad discretionem orandi.
Rubric: De lapsu carnis in quedam vitia.
Rubric: In his notatur que sint opponenda in agonia carni domande.
Rubric: Item ex his datur intelligi quod tempus conueniat precibus.
Rubric: In his ostenditur quod ad dominum non approximant⹎ quis in fluxu luxurie et qui tenentur varijs sectis errorum. et qui aberrant non sane doctrine multiplicitate.
Rubric: Contra eum qui de ingenij subtilitate presumit.
Rubric: In his proponitur instructio ad eum qui docet alios.
Ps 31:7–9
Incipit: Ostendit dauid ad dominum quod confugiebat.
Rubric: In his ostenditur quod ad dominum sit confugiendum tribulatione.
Rubric: Ex his habetur quod exultandum sit in domino.
Rubric: De diuicijs.
Rubric: (fol. 164r) De paupertate
Rubric: Ad cognoscendum qui sint hostes fidelium et quomodo inpugnent et qualiter sit eis resistendum.
Rubric: Contra mundum
Rubric: De contemptu mundi.
Rubric: Contra carnem.
Rubric: De moderamine cibi.
Rubric: De moderamine potus.
Rubric: Ad cauendum ne inmoderata sit restrictio cibi uel potus.
Rubric: In his datur intelligi cristum monuisse discipulos vt non aggrauarent corda sua crapula vel ebrietate uel in curis huius vite.
Rubric: Contra diabolum.
Rubric: Ad sciendum qualiter oporteat bonos se gerere erga malos sibi inimicos.
Rubric: Obiectio contra quedam predicta.
Rubric: Solutio.
Rubric: Ad cognoscendum qualiter fallant adulantes. et quomodo sit eis resistendum.
Rubric: De temptatione h⟨er⟩eticorum. et quomodo sit ei resistendum.
Rubric: De pseudoprophetis.
Rubric: De astutis dolosis.
Rubric: De magicis.
Rubric: De seductione male mulieris.
Rubric: De mechia.
Rubric: Contra temptationes male mvlieris ne fiat lapsu in luxuriam.
Incipit: Sed quamuis dominum plerique petant. ut ab istis
Rubric: In his monemur uoluntatis et ire motus per rationem regere ne assimilemur equis et mulus si ratione careamus.
Rubric: In his datur intelligi quod debemus aliorum optare proferunt et conuersionem ad dominum. et in tribulatione si noluit aliter conuerti.
Rubric: In his monemur similis [sic for ul] timere et sperare. quia nobis necessaria est timoris et spei coniunctio.
Rubric: (fol. 204r) In his datur intelligi quod iustis et rectis corde abundanter sit letandum et gloriandum propter in enarrabilem gloriam quam deus illis conferet. si in bono perseuerent.
5. (fols. 207r–208v) Alphabetical subject index to Collecta super psalmos
Form
codex
Support
parchment
Physical extent
i + 208 + i leaves
Binding
Bodleian binding, leather over boards, 17th- or 18th-century. Simple blind tooling with a floral pattern. Red and white endbands (faded).
Acquisition
The Summary Catalogue suggests that the manuscript arrived at the Bodleian Library around 1603–4, if it can be identified with a Gloss on the Psalter listed in the 1605 catalogue. Pressmarks: (2723) Bod. 860 (fol. ir); Mod 124 (fols. i verso and 1r); Th S 5.8 (fol. i verso), Sup. D. Art N. 124 (fol. 1r).
Provenance
Bury St Edmunds Abbey: pressmark ·B·233·, fol. i verso, categorizing it with other commentaries on the Psalms. See Richard Sharpe, ‘Reconstructing the Medieval Library of Bury St Edmunds Abbey: The Lost Catalogue of Henry of Kirkstead’, in Bury St Edmunds: Medieval Art, Architecture, Archaeology, and Economy, ed. Antonia Gransden, Conference Transactions 20 (Leeds: British Archaeological Association, 1998), 204–18.
William Smart (died 1599), who gave many Bury St Edmunds books to:
Pembroke College, Cambridge; listed in Thomas James, Ecloga Oxonio-Cantabrigiensis (London, 1600), no. 149. Incorrectly shown as part of the Pembroke collection in Edward Bernard, Catalogi librorum manuscriptorum Angliæ et Hiberniæ in unum collecti (Oxford, 1697), no. 2077; this only follows James.
View full record in Medieval manuscripts in Oxford libraries
